Sprawozdanie z Kursu Szkoleniowego w ramach Programu Ministerstwa Zdrowia „Opracowanie i wdrożenie zasad kardiologicznej diagnostyki prenatalnej” 27.09 - 01.10 2004 Łódź
Sprawozdanie z Kursu Szkoleniowego w ramach programu Programu Ministerstwa Zdrowia
„Opracowanie i wdrożenie zasad kardiologicznej diagnostyki prenatalnej”
5 dniowy kurs odbył się w dniach 27.IX – 1.X. 2004 w Instytucie Centrum Zdrowia Matki Polki. Gości i uczestników kursu w auli szpitala pediatrycznego powitał Prof. J. – Dyrektor I„CZMP” ds. Nauki. Do udziału w kursie zaproszono grono 20 wykładowców : ekspertów z zakresu prenatalnej diagnostyki kardiologicznej, położników, genetyka, kardiologów dziecięcych, kardiochirurgów oraz studentkę indywidualną medycyny Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, laureatkę głównej nagrody STN w roku 2004 (za opracowanie tematu Kliniczne znaczenie kardiomegalii u płodu”). Łącznie przygotowano 895 minut wykładów.
W kursie w charakterze uczestników wzięło udział 29 lekarzy pracujących w klinikach kardiologii dziecięcej (12), w klinikach położniczo-ginekologicznych (12), 3 neonatologów oraz 2 doktorantki Uniwersytetu Medycznego w Łodzi (Studia z Kardiologii Prenatalnej).
5 dniowy program kursu (druk programu firma Mar-Med.) obejmował w 1 dniu otwarcie i wykłady w Auli Pediatrycznej I„CZMP” a w następnych dniach wykłady w Sali Dydaktycznej pawilonu gin-poł oraz zajęcia praktyczne w Zakładzie Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych I„CZMP”.
W pierwszym dniu kursu odbyły się następujące wykłady:
Znaczenie szkolenia kardiologów dziecięcych w Polsce dla poprawy wykrywalności wad serca – Prof. W. Kawalec, Stan kardiochirurgii dziecięcej i noworodkowej w Polsce – Prof. B. Maruszewski, Cele i założenia Programu Polkard-Prenatal – Prof. M. Respondek-Liberska, Europejskie zalecenia AEPC dla kardiologii prenatalnej – Dr J. Dangel, Fizjologia krążenia płodowego – Prof. A. Siwińska, Zaburzenia rytmu płodu – Prof. J. Stańczyk, Badanie położnicze USG w 1 trymestrze – dr D. Borowski, Badanie echokardiograficzne w I trymestrze – dr M. Grzesiak. Po wykładach odbyło się uroczysty lunch dla wykładowców oraz uczestników kursu w Pałacu Biedermana w centrum Łodzi.
Poza wykładowcami i uczestnikami przybyli również Prof. K. Kubicka – wieloletni kierownik kliniki Kardiologii Dziecięcej I CZD, Prof. J. Dziekan Wydz. Zagranicznego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Prof. J. Stańczyk Dziekan Wydziału Pielęgniarstwa Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Prof. J. Skrzypczak Kierownik Kliniki Gin-Poł Akademii Medycznej w Poznaniu, Prof. Ereciński –Kierownik Kliniki Kardiologii Dziecięcej Gdańskiej Akademii Medycznej, Prof. Pajszczyk-Kieszkiewicz z Kliniki Położniczo-Gin w Łodzi oraz z tej samej kliniki Doc. U. Koprek. Gości powitał min. Prorektor Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Prof. P. Liberski.
Lunch sponsorowany był przez firmę Philips Ultrasound.
W 2 gim dniu kursu omówiono: Badanie położnicze płodów w II trymestrze ciąży – dr Borowski, badanie echokardiograficzne płodu przez położnika i w ośrodku referencyjnym – dr K. Janiak, przykłady strukturalnych anomalii serca rozpoznawanych w badaniu 2D wady serca lewego – dr J. Dangel, wady serca prawego – dr J. Dangel, ubytki przegród – dr A. Włoch, wady odejścia naczyń – dr Janiak. W trakcie wykładów rozgorzała dyskusja, co spowodowało pewne przesunięcia w programie. Po lunchu kontynuowano zajęcia przy pacjentach:
W I dniu zajęć praktycznych pokazano zasady przeprowadzania pełnego badania w 1 trymestrze ciąży, w 2 trymestrze ciąży oraz trudności techniczne w 3 trymestrze ciąży.
W tym dniu uczestnicy kursu mogli również zobaczyć częstoskurcz u płodu w 24 tyg. Ciąży z akcją serca komór 230/min oraz migotaniem przedsionków.
W 3 dniu kursu omówiono obrzęk płodu – dr P. Kaczmarek, infekcje u płodu z powikłaniami kardiologicznymi – Prof. M. Respondek-Liberska, omówiono wady układu moczowego – dr M. Grzesiak, przewodu pokarmowego – dr K. Janiak, wady OUN – dr P. Kaczmarek, wady układu kostnego –dr S. Foryś, wady i hipoplazje płuc – dr M. Grzesiak. Omówiono terapię u płodu z wadami układu oddechowego – Prof. K. Szaflik, znaczenie badania echokardiograficznego płodu w przypadku guzów u płodu - dr K. Janiak, obraz IUGR u płodu wraz z centralizacja krążenia – Prof. K. Szaflik, zaburzenia czynnościowe w przebiegu krążenia u płodu z IUGR oraz znaczenie dysproporcji jam serca w prenatalnym badaniu echokardiograficznym (dr K. Janiak).
W 4 dniu kursu Doc. Szydłowski mówił o diagnostyce i objawach wad serca, A. Roczek omówiła wpływ prenatalnego badania kardiologicznego na psychikę ciężarnej oraz znaczenie rozpoznania kardiomegalii u płodu, Prof. Szaflik mówił o terapii u płodów z uropatią, M. Respondek-Liberska omówiła sonograficzne markery wad letalnych i chromosomalnych, Doc. Jakubowski mówił o badaniach cytogenetycznych u płodów.
Wykłady przedłużyły się do pory lunchu (w stołówce szpitalnej), a po południu kursanci mieli za zadanie samodzielne zbadanie ciężarnych oraz sporządzenie raportów z badań.
Pomimo długiego badania jednej z ciężarnych większość z kursantów nie była w stanie rozpoznać TGA u płodu. W innym przypadku u ciężarnej z ewidentną anomalią w obrazie 4 jam serca (dysplazją zastawki trójdzielnej z atrezja pnia płucnego), kursanci – kardiolodzy prawidłowo opisali patologię kardiologiczną u płodu pomijając problem małowodzia, hipoplazji płuc i niewydolności łożyska u płodu. W kolejnym przypadku u płodu z rozległym omphalocele kursanci pominęli fakt obecności hipertrofii mięśnia serca płodu i koarktacji aorty.
Prawidłowo rozpoznali bradykardię u płodu spowodowaną blokiem całkowitym serca płodu, ale niewłaściwie zaplanowali sposób i termin rozwiązania ciąży.
Czwartkowy wieczór spędzono na wspólnej kolacji w pubie (Sponsor kolacji Firma GE).
W 5 dniu kursu Prof. J. omówił sposób i czas ukończenia ciąży u płodu z problemem kardiologicznym, dr Włoch omówiła problemy kardiologiczne w ciąży bliźniaczej, Prof. Szaflik omówił współczesne metody leczenia w TTTS.
Nie omówiono zroślaków i akardiaków, omówiono natomiast zgodnie z planem tachykardie i bradykardie u płodu, a następnie interwencje w kardiologii prenatalnej – Prof. M. Respondek-Liberska. Z przyczyn zdrowotnych nie mógł wygłosić wykładu Prof.A. Sysa, a ten czas wypełnił wykład dr J. Dangel n/t niewydolności krążenia płodu. Doc. J. MOLL omówił różnice w wynikach leczenia i odległej obserwacji noworodków z wadami serca po diagnostyce prenatalnej i bez diagnostyki prenatalnej, na podstawie danych z piśmiennictwa oraz doświadczeń I„CZMP”. Ostatnim z wykładowców był doc. J. Moll, który mówił o wynikach leczenia kardiochirurgicznego naszych pacjentów.
Miły akcentem naszego spotkania była wizyta dwóch mam wraz z pociechami po operacjach HLHS (jedno dziecko operowano w Krakowie, drugie w Łodzi), które apelowały do lekarzy o rozwój prenatalnej diagnostyki kardiologicznej.
Ostatnim etapem spotkania było wręczenie uczestnikom zaświadczeń o odbytym kursie wraz z pamiątkowym kubkiem z napisem Polkard-Prenatal. Na piątkowy lunch szpitalny udała się grupa kilkunastu osób a po lunchu toczyliśmy jeszcze rozmowy na temat przyszłego spotkania: np. arytmie u płodu, i/lub HLHS, diagnostyka i postępowanie oraz wspólne omawianie przypadków.
Wśród 18 ankiet wypełnionych anonimowo przez uczestników oceniających jakość kursu, większość wypowiadała się albo entuzjastycznie albo bardzo dobrze o kursie, wykładach, skrypcie, płycie CD, kilka było ocen dobrych, jedna – przez położnika oceniła nasz kurs na dostateczny.
Za najsłabszy punkt kursu uznano zajęcia praktyczne.
Pomimo wysiłku organizacyjnego aby przeprowadzić przeniesienie obrazu i fonii z gabinetu na sale dydaktyczną, większość uczestników wolała obecność przy pacjencie. Spowodowało to tłok i bałagan. Sytuacja ta potwierdza zasadność prowadzenia szkoleń indywidualnych przewidzianych w Programie (Maximum 2 osoby szkolące się indywidualnie).
Był to pierwszy w Polsce tak szeroko przedstawiony 5 dniowy program szkolenia podyplomowego dla lekarzy z zakresu prenatalnej diagnostyki kardiologicznej, z uwzględnieniem wybranych aspektów z zakresu echokardiografii, położnictwa, genetyki oraz psychologii.
W dotychczasowych spotkaniach naukowych, kursach, sympozjach, szkoleniach podyplomowych problemom kardiologii prenatalnej w Polsce poświęcano od 15 min. do 30 min. Tylko w czasie Zjazdu Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego jednorazowo 3 lata temu zorganizowano w Szczecinie jedną sesję 2 godzinną z zakresu kardiologii prenatalnej.
Polskie Towarzystwo Ultrasonograficzne od lat patronujące rozwojowi kardiologii i echokardiografii prenatalnej poświęcało przy okazji każdego zjazdu 2 godzinne sesje warsztatowe.
W przygotowaniu i organizacji kursu udział wzięli:
E. Grabowska – sekretariat + catering
E. Kisielewska – sekretariat + catering
A. Dębowski – obsługa sal
Dr n. med. K. Janiak – asystent ZDiPWW
Dr n. med. M. Grzesiak – asystent ZDIPWW
Lek med. S. Foryś – mł. asystent ZDiPWW
Dr n. med. A. Włoch – adiunkt Klinika Kardiologii Dziecięcej ŚlAM
Główny koszt organizacji kursu spoczywa na Ministerstwie Zdrowia, ale spotkanie to nie byłoby możliwe gdyby nie pomoc firm: Mar-Med., GE oraz Philips Ultrasound, którym dziękujemy za udostępnienie aparatów do demonstracji, sfinansowanie druku programu, sponsorowanie uroczystego lunchu w Pałacu Biedermana oraz wspólną kolację w pubie VaBank.
Opracowanie: Prof. M. Respondek-Liberska (31 października 2004)
