Aktualności
Polkard - sprawozdanie
Sprawozdanie z konferencji naukowo-szkoleniowej „Opracowanie i wdrożenie zasad kardiologicznej diagostyki prenatalnej” w ramach programu Ministerstwa Zdrowia „POLKARD-PRENATAL” w Łodzi
Głównym celem programu "POLKARD-PRENATAL" jest opracowanie i wdrożenie interdyscyplinarnych schematów współpracy w zakresie prenatalnej diagnostyki i terapii wrodzonych wad serca oraz innych patologii układu krążenia. W ramach programu planuje się utworzenie sieci ośrodków referencyjnych dla problemów kardiologicznej diagnostyki prenatalnej, a co za tym idzie - upowszechnienie diagnostyki prenatalnej.
10 czerwca 2005 roku w Łodzi, w gościnnym hotelu "Ambasador", odbyła się konferencja naukowo-szkoleniowa pt. "Opracowanie i wdrożenie zasad kardiologicznej diagnostyki prenatalnej. Było to kolejne spotkanie w ramach realizacji programu Ministerstwa Zdrowia "POLKARD-PRENATAL", na którym przedstawiono postępy w organizowaniu struktury ośrodków zajmujących się diagnostyką kardiologiczną u płodów oraz zaprezentowano własne doświadczenia w obrazowej diagnostyce wad płodu. Pani Profesor Maria Respondek-Liberska - koordynator programu i Pan Docent Piotr Woźniak - dyrektor ICZMP ds. Lecznictwa wspólnie powitali gości w przytulnej sali konferencyjnej hotelu. W konferencji uczestniczyli przedstawiciele zespołu ekspertów, którzy opracowali program, jego koordynatorzy oraz realizatorzy. Dodatkowo, w charakterze słuchaczy, goszczono kilkudziesięciu lekarzy - przedstawicieli różnych specjalizacji: kardiologów dziecięcych, neonatologów, pediatrów oraz położników. Szczególnie należy podkreślić przybycie Pani Profesor Krystyny Kubickiej - wieloletniego kierownika Kliniki Kardiologii Dziecięcej Centrum Zdrowia Dziecka oraz Pani Profesor Wandy Kawalec, krajowego konsultanta ds. kardiologii dziecięcej. Obie Panie, pomimo wielkiego zaangażowania w działalność na polu kardiologii dziecięcej, znalazły czas dla naszych najmłodszych pacjentów - płodów.
Na program konferencji złożyły się 4 wykłady oraz prezentacje 12 ciekawych przypadków z poszczególnych ośrodków biorących udział w programie.
Pierwszą sesję składającą się z wykładów zapoczątkowała Pani Profesor Wanda Kawalec, która zaprezentowała dane na temat stanu kardiologii noworodkowej w Polsce. Dodatkowo przybliżyła nam zagadnienie wprowadzonego od niedawna (również przez Ministerstwo Zdrowia) programu przesiewowego detekcji botalozależnych wad serca u noworodków opartego na pomiarach wysycenia krwi tlenem z użyciem pulsoksymetru u każdego dziecka w dniu wypisu z oddziału neonatologicznego. Wierzymy, że połączenie wyżej opisanej metody oraz badania echokardiograficznego w okresie prenatalnym przyczynią się do jak najwcześniejszej wykrywalności wrodzonych wad serca. Pani Docent Joanna Dangel z Warszawy mówiła na temat niewydolności krążenia płodu uwzględniając patofizjologię tych zaburzeń, jak i najnowsze metody oceny stanu krążenia u płodu z użyciem ilościowej skali sercowo-naczyniowej, opracowanej przez Pana Profesora J. Huhta (Tampa, USA). Profesor Maria Respondek-Liberska miała wykład na temat oceny śródpiersia górnego w prenatalnym badaniu echokardiograficznym. Na podkreślenie zasługuje fakt, że ten element oceny serca płodu może być także zastosowany w przesiewowym badaniu ultrasonograficznym wykonywanym przez położnika i przyczynia się do zwiększonej detekcji wad wielkich pni naczyniowych. Uzupełnieniem tej prezentacji był wykład Dr Katarzyny Janiak na temat wad odejścia wielkich naczyń u płodu, w którym omówiono również odrębności w rozpoznawaniu tych anomalii w okresie prenatalnym oraz najczęstsze pomyłki diagnostyczne.
Na zakończenie pierwszej części konferencji Pan Dr Z. Tobota omówił postępy w tworzeniu się bazy danych - Ogólnopolskiego Rejestru Problemów Kardiologicznych Płodów - istotnego elementu programu "POLKARD-PRENATAL". Dzięki tej prezentacji można było przekonać się, że jest to istotne zagadnienie, a jednocześnie uzyskać realne dane na temat poszczególnych ośrodków i ich aktywności w prenatalnym diagnozowaniu echokardiograficznym. Postulowano, aby w przyszłości do bazy dołączyć również dane o leczeniu stosowanym w okresie życia płodowego.
W drugiej sesji Aleksandra Roczek, studentka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi (oraz laureatka licznych nagród) przedstawiła znaczenie skali Huhty w ocenie wydolności krążenia u płodów z wadami serca. Ta niezwykle interesująca prezentacja była efektem zeszłorocznej współpracy z zespołem Pana Profesora Huhty w Tampie na Florydzie.
Dalszą część konferencji stanowiły prezentacje opisów przypadków klinicznych. Jako pierwszy występował Dr B. Mroziński z Poznania, który przedstawił nietypową wadę złożoną u płodu - zwężenie zastawki aortalnej i jednocześnie zwężenie zastawki płucnej. Ze względu na towarzyszącą w opisywanym przypadku infekcję u płodu, jak i rozpoznanie ustalone w oparciu o przyspieszone przepływy przez zastawki półksiężycowate wywiązała się dyskusja prowadząca do wniosku, że taki obraz echokardiograficzny mógł być przejawem cech hiperkinetycznego krążenia u tego płodu. Dr K. Janiak z Łodzi w kolejnej prezentacji przedstawiła zaburzenia czynnościowe w układzie krążenia specyficzne tylko dla płodu - równoczasowe zamknięcie przewodu tętniczego oraz restrykcję otworu owalnego. Nieprawidłowości te w szybkim czasie doprowadzają do istotnych następstw hemodynamicznych i stanu zagrożenia dla płodu. Następnie Dr S. Foryś z Łodzi zwrócił uwagę na fakt częstego współwystępowania wady serca z zespołem wad pozasercowych, uwarunkowanym genetycznie na przykładzie zespołu Wolfa-Hirschhorna. Dr J. Węgrzynowski ze Szczecina w opisywanym przypadku płodu z podejrzeniem wspólnego pnia tętniczego zwrócił uwagę na możliwości błędów diagnostycznych w ocenie nieprawidłowego odejścia wielkich naczyń. Dr Baran (?) z Krakowa przedstawiła przypadek modelowej współpracy 3 ośrodków położonych w różnych częściach Polski: ośrodka prenatalnej diagnostyki kardiologicznej w Warszawie z oddziałami położniczym i kliniką kardiochirurgii dziecięcej w Krakowie. W osobie Doktora J. Śliwy, zespół lekarzy z Rzeszowa, opisał swoje doświadczenia w diagnostyce, farmakoterapii i monitorowaniu echokardiograficznym częstoskurczu u płodu. Prezentacja ta wywołała dyskusję na temat odmiennych ról ośrodka rejonowego i referencyjnego. Zwrócono uwagę na aspekty prawne podejmowanych działań oraz rolę telemedycyny we współpracy ośrodków różnego szczebla. Dr A. Grzyb z Krakowa przedstawiła przypadek zroślaków u płodu z bardzo dobrą dokumentacją ultrasonograficzną, jak i z rezonansu magnetycznego.
Dalszą część spotkania zdominowały prezentacje problemów u płodu ukazywanych w oparciu o krótkie serie przypadków. Dr A. Włoch z Katowic omówiła postępowanie w ciąży bliźniaczej powikłanej wadą serca u jednego z płodów. Jest to niezwykle złożony problem diagnostyczny, szczególnie, jeżeli mamy do czynienia ze współistnieniem aberracji chromosomalnej u jednego lub obu płodów. Następnie K. Krawczyk, studentka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, przedstawiła doświadczenia ośrodka łódzkiego w diagnostyce i postępowaniu prenatalnym i postnatalnym u płodów z rozpoznaną tetralogią Fallota z brakiem zastawki płucnej. Prezentacja uzupełniona była szczegółowym przeglądem piśmiennictwa oraz metaanalizą danych dotychczas opublikowanych przypadków. Dr Kaczmarek zwrócił uwagę na anomalie pozasercowe, jak i wady serca obrazowane w I i w II trymestrze, które mogą nasuwać podejrzenie aberracji chromosomalnej u płodu i skłonić do inwazyjnej diagnostyki genetycznej tylko w oparciu o prenatalne badanie ultrasonograficzne. Na koniec, dr Chojnicki z Gdańska przedstawił dalsze losy u dziecka z prenatalnie rozpoznaną wrodzoną wadą serca pod postacią zwężenia zastawki płucnej. Niezwykła różnorodność wszystkich prezentacji pokazuje tylko ułamek aktualnych metod prenatalnej diagnostyki kardiologicznej i możliwości postępowania w przypadku anomalii układu krążenia u płodu. Cieszy, że coraz więcej osób, szczególnie z ośrodków rejonowych, bierze czynny udział w naszych spotkaniach. Mamy nadzieję, że ta współpraca przyczyni się, iż podręcznikowe hasło - "pierwszym objawem wady serca u noworodka może być jego zgon" - odejdzie do historii medycyny.
Spotkanie zakończono pamiątkowym zdjęciem uczestników i wspólnym obiadem w gościnnej sali restauracyjnej hotelu Ambasador. Dla najwytrwalszych pozostał wypoczynek przy basenie, wprowadzający w wakacyjny nastrój...
Opracowanie:
Dr n. med. Katarzyna Janiak, Dr n. med. Agata Włoch, Prof. M. Respondek-Liberska
Łódź, 19.06.2005
